E.D. Morel tegen Leopold II en de Kongostaat
1885, 100 jaar geleden slaagde Leopold II, koning der Belgen, erin de Kongostaat te verwerven als zijn persoonlijke eigendom. Gedurende 100 jaren zijn er talloze boeken en artikels gepubliceerd die een beeld schetsen van Leopold II: hij was een filantroop; hij schafte de slavenhandel af; hij bracht beschaving. Het museum van Tervuren, de triomfboog van de Cinquantenaire te Brussel, het koninklijk paleis te Laken... tonen een genereus, triomfantelijk vorst die België een kolonie schonk.
Na 100 jaren mag de geschiedenis haar recht krijgen, mag de waarheid worden gezegd, het taboe doorbroken. Die persoonlijke eigendom van de koning was niets anders dan de onteigening van de zwarten zonder vergoeding. Dat schenken was een koehandel die België 95 miljoen goudfranken kostte. Er was geen uitschakeling van de slavenhandelaars. De beschuldigingen van wreedheden, die de koning als een lastercampagne verwierp, waren volledig gegrond...
Tot deze vaststelling kwam de auteur, dokter in de Wijsbegeerte en Letteren, na een studie van 10 jaren. Als Afrika-kenner onderzocht de auteur ongepubliceerde archieven, scheepsborderellen, verloren gewaande geschriften, talloze tijdsdocumenten. Hij kwam terecht bij E.D. Morel. Het was deze charismatische figuur die in 1900 de grote internationale campagne startte waarmee hij de koning uiteindelijk uit zijn privé-eigendom verdreef.
De tien jaren studie leverde dit verhaal op. Het volgt Morels campagne tegen de Kongostaat met scènes in Zaïre, West-Afrika, België, Nederland, Groot-Brittannië, Italië, Amerika, Frankrijk, China..; met in de hoofdrollen kleinen en groten uit al die landen: ministers en kardinalen, ambtenaren, literatoren samen met missionarissen, journalisten, de blanke agent; samen ook met de zwarte onderdanen die dag aan dag dwangarbeid moesten verrichten en daarbij in groten getale om het leven kwamen. Het is het verhaal van de groeiende weerstand tegen het optreden van Leopold II. De Belgische Werkliedenpartij viel de koning heftig aan. De koning zag zich verplicht een onderzoekscommissie aan te stellen. Nooit liet hij de verslagen, die in dit boek staan, publiceren. De binnen- en buitenlandse druk groeide zodanig dat Leopold II uiteindelijk niets anders kon doen dan in 1908 afstand doen van zijn privé-eigendom, de gemartelde Kongostaat.
Wanneer de Belgische lezer dit boek dichtklapt, zal hij, zoals de auteur, niet langer meer fier zijn over het optreden van de Belgen in Afrika. Het werd tijd dat een Belg de moed had zijn landgenoten het ware karakter van het Kongo-regime onder de ogen te brengen. Het is verplichte lectuur voor ieder die zich met Zaïre, Afrika en de Derde Wereld bezighoudt.