Het laatste jaar van de Indonesische vrijheidsstrijd 1948-1949

Op 19 december 1948 veroveren Nederlandse troepen Yogyakarta, de regeringszetel van de Republiek Indonesia. De regering wordt gevangen genomen. Het leger trekt zich terug in het binnenland en voert een 'volksoorlog', een guerrilla die steunt op de inzet van de totale bevolking, boeren, scholieren, ambtenaren. De 29-jarige kolonel Simatupang, fungerend als chef-staf van de strijdkrachten, is een van de hoofdpersonen in deze strijd. Hij handelt als militair, maar hij denkt daarbij steeds als politicus en diplomaat. In zijn hoofdkwartier, in het bergdorpje Banaran ten westen van Yogya, komen lijnen samen en worden lijnen getrokken. Hij onderneemt ook lange tochten om contacten te herstellen en het verzet te coördineren. Hij gelooft vast in de overwinning, maar steeds is hij bezig met de vraag: tegen welke prijs? Wat zijn de perspectieven voor de eenheid van de natie en de ontwikkeling van de bevolking? Simatupang noteert in zijn dagboek wat hij beleeft, verneemt, plant, bepeinst: te velde in Banaran, terug in Yogya, onderweg in India en tenslotte in Nederland tijdens de Rondetafelconferentie.

Tien jaar later, in 1959, schrijft hij dit boek, dat op vele plaatsen de authentieke tekst van zijn dagboek bevat en dat is geïllustreerd met kaartjes en foto's. Het is een terugblik, maar geschreven als een boodschap aan zijn volk: wat betekent de verworven vrijheid voor de eenvoudige desa-mensen, wat is de kern van de politieke en religieuze tegenstellingen die de nationale eenheid bedreigen? De schrijver richt zich niet tot de Nederlanders, al komen ze veel voor in zijn boek. Vaak komt hij tot een negatieve beoordeling van Nederlands politieke onbegrip en de overheersende rol die de binnenlandse partijpolitiek speelt bij het buitenlandse beleid. Wat Simatupang tijdens de strijd schrijft over de tegenstander is echter verrassend objectief en de ondertoon is meer die van spijt en van solidariteit dan die van vijandschap.

In vele opzichten is dit boek actueel. De nog jonge Indonesische officieren van toen zijn leiders van nu. Suharto, nu president, voerde de grote aanval op Yogya aan; Supardjo, nu minister van Binnenlandse Zaken, vergezelde als adjudant de zieke en achtervolgde opperbevelhebber Sudirman. Zijn spannende en ontroerende dagboeknotities zijn in het boek opgenomen. Deze Nederlandse bewerking zal bij ouderen herinneringen en soms verbazing over het niet-vermoede opwekken. Voor een jongere generatie biedt Simatupangs boek toegang tot achtergronden op een veel directer wijze dan een handboek over Indonesië zou kunnen bieden.