Het Kaïnsteken - Het beeld van de armen en vagebonden in de Europese literatuur van de 15e tot de 17e eeuw

In de traditie van grootse geschiedschrijvers als Braudel en Le Roy Ladurie brengt Bronislaw Geremek in Het Kaïnsteken een relatief onbekend, maar beklemmend stuk van de recente Europese cultuurgeschiedenis tot leven: de positie van de armen en vagebonden in de 15e tot de 17e eeuw.

Door alle tijden heen hebben armen en vagebonden een grote, maar wisselende rol in de literatuur gespeeld. Afhankelijk van de omstandigheden waarin de schrijver zich bevond en van de culturele context waarin hij functioneerde, werd de arme geminacht of bewonderd, beklaagd of bespot, de grond in getrapt of de hemel in geprezen. Hij was aan een voortdurend veranderend ethisch en esthetisch oordeel onderhevig. In de vroege Moderne Tijd was de beeldvorming rond deze 'marginale' groepen echter overheersend negatief. Deze negatieve tendens hing samen met de opkomst van een nieuwe moraal jegens de armoede, die sterk verbonden is met de Reformatie en de Contra-Reformatie en die het einde van de traditionele middeleeuwse christelijke charitas betekende.

Op basis van de Engelse, Franse, Duitse, Spaanse en Poolse literatuur schetst Geremek een bont fresco van een wereld vol armen en bedelaars: in beeldende termen verhaalt hij van hun moed en doorzettingsvermogen, van hun pogingen om er ondanks alles het beste van te maken, en van de - vaak slinkse - wegen die zij bewandelen om het hoofd boven water te houden.