De sneeuwpoppen van 1511 - Stadscultuur in de late middeleeuwen

In de late middeleeuwen ontstonden onder de bevolking van de steden in de Zuidelijke Nederlanden nieuwe elites die zich van de gewone stadsbewoner en van de lieden van het platteland trachtten te onderscheiden door het ontwerpen van een eigen cultuur. In De sneeuwpoppen van 1511 wordt zo'n beschavingsproces beschreven aan de hand van een wel zeer unieke bron, namelijk het absurdistische verslag op rijm van een massaal sneeuwfestival te Brussel in het jaar 1511. Dat was geen kinderspel: de strenge winter bood de stadsbevolking de mogelijkheid vorm te geven aan alle denkbare ambities, obsessies, frustraties en angsten waardoor de stad zich als geheel of per gele ding bezield of gekweld kon voelen.

En daarom worden er obscene sneeuwpoppen geboetseerd, nostalgische poppen die naar een ideaal Brabants verleden verwijzen, karikaturen van het vermeende onbeschaafde gedrag van boeren, terwijl eveneens allerlei sneeuwgroepen gebukt gaan onder een overdadige strontfolklore waarmee de vijand, van koning Winter tot een Gelderse roofridder, zo goed gedenigreerd kan worden. Deze even veelzeggende als uiteenlopende verbeeldingen in sneeuw onthullen wellicht wat de essenties zouden kunnen zijn van een burgercultuur die nog steeds het patroon vormt van de huidige samenleving der Lage Landen: de vergulding van een overlevingsstrategie gebaseerd op een mateloze annexeer- en adaptatiedrift van alles wat bruikbaar lijkt.