De wereld in een dorp - Schilders, schrijvers en wereldverbeteraars in Laren en Blaricum
De wereld in een dorp onthult de verborgen geschiedenis van een plek die aan het begin van deze eeuw in Nederland een toevluchtsoord werd voor anarchisten, theosofen en kunstenaars, voor idealisten die de materialistische samenleving de rug toekeerden.
Omstreeks 1880 waren Laren en Blaricum nog twee door de moderne beschaving vergeten, haast middeleeuwse dorpjes in de Gooise heidevelden. Nadat Jozef Israels Laren in 1870 had ontdekt, werd het overspoeld door schilders die hier de schamele binnenhuizen en de schaapskudden op de hei kwamen vastleggen. Anton Mauve en Albert Neuhuys behoorden tot de voorhoede van honderden binnenhuis- en landschapschilders die in Laren en Blaricum neerstreken.
Maar er kwamen, aan het begin van deze eeuw, ook schilders ais Piet Mondriaan en Bart van der Leck. Hun kunstopvattingen stonden diametraal tegenover die van de Larense Schoolschilders, de epigonen van Mauve en Neuhuys. Het was in Laren, tussen 1915 en 1919, dat Piet Mondriaan zijn ideeën over de Nieuwe Beelding ontwikkelde en zijn eerste abstracte doeken schilderde. Uit zijn omgang met Bart van der Leck en het contact met de kunstenaar Theo van Doesburg kwam in 1917 het tijdschrift De Stijl voorrt.
Nadat een groep Christen-anarchisten in 1899 in Blaricum een alternatieve leefgemeenschap had opgericht, werden de dorpen bet centrum van natuurapostelen die een terugkeer naar een eenvoudig plattelandsleven predikten. Er ontstond een ware 'huttencultuur': schilders, dichters en geleerden gingen in houten hutjes in het bos of op de hei wonen, zoals de wiskundige L.E.J. Brouwer. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleven onder anderen de schrijvers Adriaan Roland Holst, zijn tante, de socialistische dichteres Henriëtte Roland Holst-van der Schalk, Martinus Nijhoff, Victor van Vriesland, Carry van Bruggen, Jacques Bloem en Jan Greshoff in Laren en Blaricum.
Lien Heyting beschrijft wat in de 'bezielde dorpen' werd uitgebroed, hoe schilders, schrijvers, wereldverbeteraars en filosofen elkaar beïnvloedden. Door archiefonderzoek en gesprekken met nabestaanden deed ze vele ontdekkingen, onder meer over de Larense periode van Piet Mondriaan.