Europa en de zee

Als een klein schiereiland wordt Europa aan drie kanten omgeven door zeeën: in het zuiden de Middellandse Zee met haar antieke beschavingen en de kusten van het Nabije Oosten en Noord-Afrika; in het noorden de zee van de Vikingen, de haring en zalm en de noordpool; in het westen de oneindige oceaan met zijn Amerikaanse en Afrikaanse horizonten, een enorm gebied dat pas vanaf het eind van de middeleeuwen voor Europa van belang werd.

De zee maakt deel uit van de mythe van Europa: de Fenicische prinses Europa werd door Zeus in de gedaante van een stier ontvoerd over het water van de Middellandse Zee. Als oudste zee in de geschiedenis van Europa heeft de Middellandse Zee altijd de vitale band met het Oosten in stand gehouden. De Atlantische wereld treedt pas later op het toneel: vanaf de negende eeuw met de Vikingen, daarna met de Hanze.

Wanneer de zeeën van het Noorden en de zeeën van het Zuiden met elkaar in contact komen, wordt, aldus Mollat, de maritieme persoonlijkheid van Europa' geboren. De ontdekking van verre rijkdommen aan de andere zijde van de oceaan brengt de Europese landen echter met elkaar in conflict: de zee wordt een voorwaarde voor macht en zal dat tot in onze tijd blijven.