Joseph Goebbels - Dagboeken 1939-1945
Joseph Goebbels, tijdens het bewind van Hitler berucht als minister van Propaganda en als een van de hoogste Nazi-leiders, schreef in tegenstelling tot zijn grote voorbeeld duizenden vellen vol met dagboekaantekeningen. Vanaf 1924, vlak na zijn toetreding tot de Nazi-partij, tot aan zijn zelfgekozen dood in 1945, hield hij nauwkeurig bij wat er gebeurde in de wereld, welke lessen hij daaruit meende te moeten trekken en hoe hij dat alles emotioneel verwerkte. Ook triviale zaken tekende hij op, zoals bijvoorbeeld de tijdelijke verwijdering tussen zijn vrouw en hem en de - meestal beroerde - stand van zijn financiën.
Goebbels heet wel de uitvinder van de moderne propagandatechnieken te zijn. Uit zijn dagboeken valt duidelijk op te maken wat hij daaronder verstond: een rigoureuze controle over alle persorganen, een actief en indoctrinerend beleid ten aanzien van de vermaaksindustrie, een constante, goed gedoseerde selectie van het nieuws, en boven dit alles, herhaling en nog eens herhaling van het eigen standpunt. Het werkdier Goebbels voelde zich op zijn ministerie kennelijk als een spin in een web: op alle mogelijke manieren bemoeide hij zich met bovenstaande activiteiten.
Goebbels was - mede door zijn lichamelijke tekortkomingen - een rancuneuze intellectueel, een gemankeerde literator en een kritiekloos bewonderaar van Hitler. Ook dat blijkt overduidelijk uit de dagboeken. Zijn rancunes leefde hij uit op de mensen die hij als tegenstander beschouwde (de Joden, de Russen, de Engelsen, maar ook op lieden binnen het Nazi-apparaat, zoals de minister van Buitenlandse Zaken, Ribbentrop). Zijn schrijflust blijkt duidelijk uit zijn dagboeken, maar ook uit de stroom artikelen die hij schreef en uit zijn constante bemoeienis met de film- en schrijverswereld. En zijn mateloze bewondering voor Hitler uit het feit dat hij alles wat deze beweerde als geniaal of zeer juist kenmerkte.
Het is de mengeling van wereldgeschiedenis en provinciale kleinigheid, van geslepen intelligentie en het vooroordeel, van rancune en bewondering, die deze selectie uit de periode van de Tweede Wereldoorlog, deze blik ook in het troebele brein van een van de vooraanstaande aanstichters van georganiseerde massamoord, tot beurtelings fascinerende en afschuwwekkende lectuur maakt.