Monte Cassino 1944
Alleen de slachtpartijen van Verdun en Passendale uit de Eerste Wereldoorlog en de allerzwaarste gevechten langs het oostfront in de Tweede Wereldoorlog kunnen de vergelijking met de strijd om Monte Cassino in 1944 doorstaan. Cassino is de grootste slag die in die oorlog op het Europese vasteland is uitgevochten, en tegelijk de bitterste en bloedigste confrontatie tussen de westerse geallieerden en de Wehrmacht.
De Duitse valschermjager Robert Frettlöhr aan de Pool Kazimierz Gurbiel over hun strijd: Mijn beste Kazimierz, in slapeloze nachten keren mijn gedachten vaak terug naar Monte Cassino. Wij vochten mee in de grootste slag van de afgelopen oorlog, waarin veel jonge Duitsers en Polen hun leven hebben verloren. En wij hebben het overleefd. Waarom deze zinloze oorlog? Mijn hart doet pijn als ik denk aan alle jongens die daar in Monte Cassino gesneuveld zijn. Voor welk doel? De generaals, ver van het slagveld, gaven hun bevelen en wij moesten gehoorzamen en sterven. Laat het nooit meer zover komen dat Duitsers en Polen elkaar beschieten.
Gurbiel antwoordde: 'Beste Robert, zelf voel ik, ofschoon ik verminkt uit de oorlog ben gekomen, geen haat jegens de Duitsers. Elk haatgevoel is mij vreemd, omdat het onmogelijk is om vanuit haat de toekomst op te bouwen. Om deze reden stel ik je een soldateske vriendschap voor, waarvan de fundamenten dieper zullen zijn dan die van de abdij Monte Cassino.'