Charles Ruys - Mens, christen en staatsman
Hoeveel Mestreechteneren weten dat van een befaamde premier in hun eigen stad een monument staat? We denken niet veel. Toch staat er wel degelijk op de hoek van de Calvariestraat en het Sint Servaas bolwerk op een sokkel een beeltenis van jonkheer Charles Ruys de Beerenbrouck. Je bent er voorbij voor je er erg in hebt. Het illustreert de vergetelheid waar Ruys, een bijzondere staatsman, aan ten prooi is gevallen. Charles Ruys wordt in 1873 geboren in Roermond maar komt al op vierjarige leeftijd naar Maastricht als zijn vader Gustave hier rechter wordt. In 1888 verhuist Charles naar Den Haag; zijn vader wordt er minister van Justitie. Daar maakt Charles zijn middelbare school af. Hij studeert rechten in Leiden en promoveert in 1895 met een proefschrift over het strafrecht in het oude Maastricht. Een jaar later vestigt hij zich als advocaat in Maastricht en neemt in 1899 plaats in de gemeenteraad. Vanaf 1905 combineert hij dit raadlidmaatschap met dat van de Tweede Klamer voor de RK Staatspartij. Charles zet zich in voor de arbeiders en voor de ontwikkeling van vakbonden. Bij zijn intrede in de gemeenteraad doet hij gelijk van zich spreken door te pleiten voor een verbetering de rechtspositie van de ambtenaren. Hok zet zich in om de werkloosheid en de woningnood te bestrijden. De regenten vinden zijn acties maar niks en beklagen zich erover dat de roeje Ruys steeds meer de socialistische kant opgaat. In de Staten-Generaal speelt Ruys een weinig opvallende rol. Toch doet hij zijn werk zo goed dat koningin Wilhelmina hem in 1913 benoemt tot haar Kamerheer. In mei 1918 volgt Charles zijn vader Gustave op als gouverneur van Limburg. Een paar maanden later schrijft Charles historie. Na Thorbecke wordt hij de jongste eerste minister van het land. Tevens is hij dan de eerst katholiek en de eerste Limburger die het zover schopt. Deze “dubbele handicap” weerhoudt hem er niet van langstzittende premier van het land te worden (Ruud Lubbers neemt pas decennia later die titel van hem over als hij twaalf jaar aan het bewind blijft). Charles leidt van 1918 tot en met 1933 drie kabinetten. Zijn laatste regering heeft het in de crisistijd heel moeilijk.
De regeringsploeg wordt verweten te weinig doortastend te zijn. Het is een euvel waar Charles zelf aan lijdt. Hij wordt enorm gewaardeerd vanwege ‘zijn natuurlijke, onnadrukkelijke regeerstijl’ maar zijn streven naar compromissen en zijn besluiteloosheid, leveren hem kritiek op. Toch blijft hij vanwege zijn gemoedelijke en bescheiden opstelling en zijn gevoel voor menselijke verhoudingen een rots in de branding. “Gelukkig dat Ruys er nog is”, wordt menigmaal verzucht in Den Haag als het weer hommeles is. In 1933 wordt Ruys voor de tweede keer voorzitter van de Tweede Kamer. Hij haalt het einde van de periode niet en overlijdt in 1936. Aan een zeer werkzaam leven van een geheelonthouder en niet roker komt dan een einde. Leven zonder te werken kon hij niet. Zijn vader had hem altijd voorgehouden: “Adel verplicht”.