Mijnarbeid: volgzaamheid en strijdbaarheid - Geschiedenis van de arbeidsverhoudingen in de Nederlandse steenkolenmijnen 1900-1940

De moderne steenkolenmijnbouw in Nederland heeft in vergelijking tot de ons omringende landen slechts een korte geschiedenis. Na 1900 groeiden de mijnen snel uit tot een van de grootste industrieën in ons land en in het begin van de jaren zeventig werden alle mijnen gesloten.

Terwijl de sociale geschiedenis van de mijnindustrie in het algemeen gekenmerkt wordt door een traditie van felle strijd, verliep de ontwikkeling in Nederland in de periode voor 1940 min of meer harmonieus. Van een brede, strijdbare mijnwerkersbeweging was ogenschijnlijk geen sprake. In deze studie analyseert de auteur het verloop en de achtergronden van deze ontwikkeling. Uit nog niet of nauwelijks voor wetenschappelijke doeleinden geraadpleegde bronnen zoals de archieven van de mijnen en hun werkgeversorganisatie, heeft de auteur een groot aantal gegevens verzameld aan de hand waarvan hij o.a. aantoont dat de werkgevers in de mijnindustrie, geconfronteerd met een tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten, gedwongen waren betere arbeidsvoorwaarden aan te bieden dan in naburige industriële gebieden en de landbouw gebruikelijk waren. De behoefte aan sterke vakbonden en een strijdbare mijnwerkersbeweging bleef daardoor aanvankelijk beperkt.

Tegelijkertijd was sprake van een bewust tegengaan van het socialisme. In dat kader wordt in deze studie ook uitgebreid aandacht geschonken aan de rol die de geestelijkheid in de mijnstreek speelde ter verbetering van de positie van de mijnwerkers, tot beteugeling van het socialisme en verdieping van het geloof. Deze studie roept een nieuw beeld op van de sociale geschiedenis van de steenkolenmijnbouw in Nederland, een weliswaar relatief korte periode in onze historie, maar wel een die diepe sporen heeft achtergelaten.