De kunst van het kijken - Nederlandse schilderkunst in de zeventiende eeuw

Dit stimulerende boek behandelt een vertrouwd onderwerp op volledig nieuwe wijze en verlaat de traditionele invalshoeken op een manier die zowel onweerstaanbaar als uiterst verhelderend is. Het onderwerp is de schilderkunst in de Nederlanden van de zeventiende eeuw; de manier waarop het behandeld wordt is niets minder dan een onderzoek naar de centrale rol die schilderijen, tekeningen en kaarten in de cultuur van de gouden eeuw innamen, daartoe plaatst Svetlana Alpers die werken in hun tijd terug, waarbij zij ze niet alleen ziet als manifestaties van een bepaalde sociale werkelijkheid, maar omgekeerd ook de cultuur gebruikt om de schilderijen zelf te begrijpen.

Op overtuigende wijze blijkt dan dat de Hollandse kunst uitdrukking is van en vorm geeft aan een waarlijk visuele cultuur waarin de wereld begrepen wordt door haar te zien en schilderijen de wereld 'beschrijven'. In De kunst van het kijken wordt duidelijk dat kunst in de Nederlanden een middel was om betekenis toe te kennen: betekenis ligt besloten in dat wat door het oog gezien wordt. Alpers toont aan dat deze functie van de schilderkunst een lange traditie heeft in de Nederlanden en versterkt werd door de opkomst van de experimentele natuurwetenschappen en de technologie op het gebied van lenzen en microscopen. Voor de Nederlanders, kortom, was de schilderkunst een manier om nieuwe en zekere kennis omtrent de wereld te verkrijgen.