Bolwerken als stadsparken - Nederlandse stadswandelingen in de 19e en 20e eeuw
Wie op toeristische kaarten routes zoekt met zogenaamde "fraaie vergezichten" zou kunnen besluiten dat ons land er wat dat betreft bekaaid vanaf komt. In dit vlakke land behoort het onder andere daarom tot de ontwerpopgave van de landschapsarchitect om zulke "fraaie vergezichten" te scheppen. Toen in het najaar van 1980 bij ons het idee ontstond om middels het werk van enkele 19e eeuwse landschapsarchitecten het begrip "stedelijke landschapsarchitectuur" in de Afdeling der Bouwkunde enigszins te illustreren, hadden wij nog niet het vermoeden dat we uiteindelijk zouden belanden op zo'n "toeristische route met fascinerende taferelen en fraaie vergezichten". De "stadswandeling", de stijlvol ontworpen, contrastrijke, verheven groene route langs de oude stadsrand diende zich immers al spoedig aan als thema waarop de landschapsarchitecten, op wier werk wij het oog hadden laten vallen, allen hun ontwerpcapaciteiten hebben beproefd.
Voor een uitdieping van dit thema stond ons door omstandigheden slechts een geringe hoeveelheid tijd ter beschikking. Er zou veel meer over te zeggen zijn dan hier gebeurt en dit boekje pretendeert dan ook geenszins een met betrekking tot het onderwerp allesomvattende studie te zijn. Allereerst hebben wij ons beperkt tot Nederlandse voorbeelden. Verder hebben we ons voornamelijk geconcentreerd op de ontwerpen van Zocher, Roodbaard en Springer. Tenslotte hebben we ook nog in de ontwerpen van laatstgenoemden een selectie aangebracht op basis van belangrijkheid en het voorhanden zijn van voldoende kaarten en tekeningen. Verder onderzoek, met name naar buitenlandse voorbeelden, alsmede het ontwikkelen van nieuwe ontwerpideeën voor de veelal in vervallen staat verkerende stadswandelingen, die eerste groengordels der oude steden, moet dan ook een vervolg zijn op deze verkenning.
Bij ons onderzoek hebben we veel bereidwillige medewerking gekregen van talloze gemeenten, instellingen en personen. In het bijzonder zijn we dank verschuldigd aan de gemeentearchieven van Haarlem, Kampen, Leeuwarden, Utrecht en Zaltbommel; drs.
C. Oldenburger van het Springerarchief aan de Landbouwhogeschool; ir. H. Walkate en J. Sneep van de Stichting Menno van Coehoorn; P. Karstkarel; H. Rutten; ir. J. Wegner; prof.dr.ir. J.C. Visser en drs. A. Littel die bereid was om het hoofdstuk over natuurbehoud voor zijn rekening te nemen.