Watermolens - Wassermühlen - Overijssel / Grafschaft Bentheim / Gelderse Achterhoek / Westmunsterland
De watermolen is ouder dan de windmolen: tussen het ontstaan van beide liggen meer dan 1000 jaren. Rond het begin van onze jaartelling draaiden in het Romeinse Rijk al watermolens en de Romeinen hebben ze vrijwel zeker ook gebruikt bij hun legerplaatsen in wat nu Nederland is - tenminste, waar dat mogelijk was, zoals bij Nijmegen.
De watermolen was tevens de eerste echte 'machine', waarbij geen mens- of dierkracht meer nodig was. Dat opende perspectieven voor goedkoop, efficiënt energiegebruik tot in de verre toekomst. In de loop der eeuwen is waterkracht benut voor wel alle materiële levensterreinen: voedselvoorziening en genotmiddelen, textielnijverheid, papierindustrie en technieken als houtzagerij en metaalbedrijf.
De oudste watermolenvermelding in noordelijk Nederland stamt uit de 11e eeuw: in het jaar 1076 bij het kasteel Biljoen bij Velp. De windmolen komt hier niet eerder voor dan in 1294: te Lochem. Toch heeft de watermolen, vaak weggedoken tussen stadse of dorpse bebouwing of tussen dichte begroeiing, altijd minder aandacht gehad dan de hoog oprijzende windmolens.