Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1885-1985

Bijna veertig jaar heeft het geduurd voor iemand het weer waagde in zijn eentje een geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur te schrijven. In de tussentijd is er wel veel gefilosofeerd over hoe zo'n geschiedenis eruit zou moeten zien. Maar vreemd genoeg heeft dat blijkbaar weinig bijgedragen tot de uitvoering van het karwei. Het is dan ook een kolossale taak: hoe zal men de diffuse massa van het verleden in één verhaal kunnen samenvatten?

Het grootste probleem is natuurlijk: wat kan worden weggelaten? De overzichtschrijver moet voortdurend kiezen en met die keuzes maakt hij zich kwetsbaar. Ton Anbeek, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde te Leiden, heeft die uitdaging aangedurfd, en hij heeft zijn selectie verantwoord. In dit boek hij zijn visie op de ontwikkeling van de moderne Nederlandse literatuur als een opeenvolging van meer of minder uitdrukkelijk geproclameerde literaire idealen die beurtelings om de alleenheerschappij strijden. Elke overwinning roept weer een tegenbeweging op.

Het boek eindigt met een samenvattend overzicht, waarin twee vragen centraal staan: in hoeverre kan men bewijzen dat deze afwisselingen van idealen veroorzaakt werden door maatschappelijke factoren? En: loopt de Nederlandse ontwikkeling parallel met de buitenlandse literaire 'stromingen'?