De batikkerij Van Zuylen te Pekalongan

Het zijn in de eerste plaats economische motieven geweest die, ongeveer 150 jaar geleden, in Nederland de belangstelling voor de Javaanse batiks op gang brachten. Men ging proberen de gebatikte doeken na te drukken voor export naar de kolonie Oost-Indië, de tegenwoordige Republiek Indonesië. Daarnaast begon langzamerhand de gedachte veld te winnen dat men tot taak had de welvaart van de inheemse bevolking te bevorderen. Eén van de middelen daartoe was het stimuleren van de kunstnijverheid. Hieraan danken we enkele rapporten over de traditionele batiktechniek. Onderzoekers gingen zich eveneens afvragen waar en wanneer de batikkunst was ontstaan en men ging zich verdiepen in de batikmotieven. Over deze onderwerpen werden lezingen gehouden en artikelen geschreven.

Javaanse batiks waren te zien op jaarbeurzen in Oost-Indië, op tentoonstellingen in Nederland over de Nederlands Oost-Indische kunstnijverheid en op internationale wereldtentoonstellingen in het Paviljoen van de Nederlandse Koloniën. In de catalogi die voor deze tentoonstellingen geschreven werden, besteedde men veel aandacht aan de Javaanse batiks.

Toen de Jugendstil als stijlperiode verdween, toonde de kunstenaarswereld geen interesse meer voor de batiktechniek. De belangstelling bloeide pas weer op toen na de tweede wereldoorlog jonge kunstenaars uit de zelfstandig geworden koloniale gebieden op zoek gingen naar de eigen nationale kundigheden en de batik opnieuw ontdekt werd. Het gebatikte schilderij, de batikpainting, werd geboren en ook in de westerse kunstwereld ging men zich weer voor de batiktechniek interesseren en voor oude gebatikte doeken. Daarbij kwam dat Indonesië, het voormalige Nederlands Oost-Indië, afzetgebieden ging zoeken voor zijn batikprodukten. In veel winkels en boetieks zijn tegenwoordig batikjurken-rokken, enz. te koop.