Bevlogenheid en onvermogen - Mr. J.H. Abendanon en de Ethische richting in het Nederlandse kolonialisme
Na 1900 kreeg de ethische richting' in het Nederlandse kolonialisme invloed in Nederlands-Indië. Een invloedrijke groep van publicisten, wetenschappers en ambtenaren wilde een vergaande wending aan het koloniale beleid geven. Het gouvernement moest volgens haar veel meer dan voorheen de belangen van de inheemse bevolking behartigen. Welvaartsbevordering, uitbreiding van onderwijs, verbreiding van de westerse beschaving en afronding van het gezag in de Buitengewesten waren enkele van de nieuwe beleidsuitgangspunten.
Mr. Jacques Henry Abendanon (1852-1925) was een van de ferventste voorstanders van dit nieuwe beleid. In 1875 in Indië aangekomen werd hij na een voorspoedige juridische carrière in 1900 directeur van het Departement van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid. Als hooggestemd idealist probeerde hij op vele terreinen van de samenleving, maar vooral op dat van het onderwijs, een ethische wending aan de koloniale politiek te geven. In 1906 keerde hij teleurgesteld in Nederland terug, waar hij bleef ijveren voor lotsverbetering van de Indische bevolking. In 1911 publiceerde hij de brieven van de bekende Javaanse regentsdochter Raden Adjeng Kartini.
De auteur beschrijft de Indische loopbaan van Abendanon en diens aansluitende periode in Nederland aan de hand van bronnen uit het archief van het ministerie van koloniën en talrijke boeken, brochures en artikelen die Abendanon schreef. Uit dit materiaal rijst het beeld op van een bezield man die zijn verwoede pogingen om zijn bevlogen idealen in de harde koloniale werkelijkheid te verwezenlijken steeds maar weer zag mislukken.