Kleine kroniek van het verzet in Wageningen over de periode 1940-1945
Bij mijn afscheid als directeur van de Prins Bernhardschool zijn er vele goede woorden gesproken. Prof. Dr P.A. Verburg (voor zijn vrienden: Piet) hield een korte bewogen toespraak en het leek een opdracht, waarmee hij eindigde: "Schrijf jij nu eens alles: op, wat wij in het Verzet in Wageningen beleefd hebben." Dat is nu gedeeltelijk geschied. De lezer vindt hier geen literair proza. Het zijn gewone verhalen rondom Wageningen, in de periode 1401945. Van veel mensen zijn de schuilnamen gebruikt, want het ging niet allereerst om hen, maar om de goede zaak! Die verhalen dreigden verloren te gaan. Het aantal mensen dat de ware aard van het nationaal-socialisme doorzag, was niet zo groot. Zij verzetten zich in woord en daad tegen het moderne heidendom. Met weemoed denk ik aan hen, die hun leven gaven. Ons volk was slecht voorbereid op de oorlog, nog slechter op een bezetting. Dat gold voor de ambtenaren van hoog tot laag, dat gold voor ons allen. 'Niettemin traden ze aan en vochten, het leger der gezochten'.
Men vindt hier geen volledige kroniek van het verzet in Wageningen. Er is meer gebeurd, veelal in stilte. Indertijd heb ik burgemeester Klaasses voorgesteld een kroniek te laten schrijven, waarin verschillende mensen hun ervaringen zouden vertellen: een huismoeder, een arts, een ambtenaar, een agent, verschillende verzetslieden, ervaringen van onderduikers waaronder ook onze Joodse stadgenoten. Dit voorstel is niet aanvaard. Vandaar nu deze 'kleine kroniek'.
Veel vragen blijven onbeantwoord. Waarom hebben we onze Joodse landgenoten laten gaan? Behoort een betere voorbereiding niet tot de taak van defensie? In de kerken zijn goede en dappere woorden gesproken. Waarom werden ze te weinig in daden omgezet? Welke lessen trekken we uit de historie in een tijd waarin soms zo 'onhistorisch' wordt gedacht en gehandeld?
Gedenkt, die deze woorden leest,
mijn makkers in de nood
en die hen nastaan 't allermeest,
in hunnen rampspoed groot,
gelijk - ook wij hebben gedacht
aan eigen land en volk,-
er komt een dag na elke nacht voorbij trekt ied're wolk.
F. ten Have