De februari-staking 25-26 februari 1941

Op dinsdag 25 februari 1941, ruim negen maanden na het begin van de Duitse bezetting, brak in Amsterdam een staking uit die in de eerste plaats bedoeld was als protest tegen de gewelddadige razzia's die de Duitse politie op zaterdag 22 en zondag 23 februari in de Jodenhoek had uitgevoerd. Trams kwamen tot stilstand, fabrieken en kantoren stroomden leeg, winkels sloten. In enkele uren nam de staking een algemeen karakter aan. Zij sloeg over naar de Zaanstreek, Haarlem, Weesp, Hilversum en Utrecht. De bezetter was er volkomen door verrast. Troepen werden naar Amsterdam gedirigeerd, waar de staat van beleg werd afgekondigd. Op woensdag 26 februari duurde de staking voort. Trams die uitreden werden omgegooid. De Duitsers vuurden en er vielen doden. Een dag later was 'de orde hersteld'.

In geheel bezet Europa is de Amsterdamse Februari-staking het eerste massale protest geweest tegen de Duitse onderdrukking. Zij was tevens de eerste anti-pogromstaking in de geschiedenis. Bij hen die er bewust aan hebben deelgenomen leeft zij in de herinnering voort als een daad van hartverheffende solidariteit. De beeldhouwer Mari Andriessen gaf hier vorm aan in zijn op de voorkant van dit boek afgebeelde Dokwerker, een eerbetoon aan de arbeiders die het spits afbeten.

De Februari-staking is echter niet alleen herinnering; zij is meer. In haar teken trekken elk jaar op 25 februari stoeten demonstranten naar het Jonas Daniël Meijerplein, de plaats vanwaar de opgepakte joden werden weggevoerd. Politiek tegengestelde groeperingen dragen leuzen mee die met de staking meestal weinig meer te maken hebben. De eenheid van optreden die in de Februari-staking tot uitdrukking kwam, heeft in menig opzicht plaats gemaakt voor pogingen, het algemeen menselijk karakter van de staking te monopoliseren Volgens dr Sijes zal deze onderlinge strijd echter mettertijd verdwijnen en zal de Februari-staking louter voortleven als oproep tot waakzaamheid en als aanmaning om voor verdrukten in de bres te springen.