Veenkoloniale zeevaart

Een vreemdeling die wandelend door de Veendammer wijk 'Sorghvliet' namen tegenkomt  als Galjootstraat, Fregatstraat of Pommerse Bocht, zal er zich waarschijnlijk niet of nauwelijks van bewust zijn dat deze te maken hebben met de Veenkoloniale Zeevaart, die zo'n honderd jaar geleden voor talrijke inwoners van Veendam en omgeving de belangrijkste bron van inkomsten vormde. En dat gold niet alleen de zeevarenden, want vele anderen verdienden hun brood op een scheepswerf of bij een hier nauw bij betrokken bedrijf als een touwslagerij, houthandel of een der vele mast-of zeilmakerijen. Tegenwoordig zal het velen onwaarschijnlijk voorkomen als men hoort dat Veendam, na Amsterdam en Rotterdam, de meeste zeeschepen in de vaart had!
Toch voeren de Veenkoloniale schippers destijds over de gehele aardbol, op kleine houten schepen, voortdurend in strijd met de elementen en kon men de 'Veendammer Courant' in bijna iedere belangrijke havenplaats, waar ook ter wereld, aantreffen!

Er zijn nog maar weinig overblijfselen uit deze voor de Groninger Veenkoloniën zo roemruchte periode, zoals een enkel 'Kapiteinshuis', met z'n karakteristieke bouw of een graf als dat van Kapitein Hazewinkel die tussen 1852 en 1854 een reis om de wereld maakte. Daarom meende het Veenkoloniaal Museum er in 1974 goed aan te doen om een expositie te houden die de Veenkoloniale Zeevaart tot onderwerp had. Het museum zelf had reeds vele voorwerpen, foto's en documentatie hierop betrekking hebbende in z'n bezit, terwijl verder samenwerking werd gezocht met het Noordelijk Scheepvart Museum te Groningen. Ook de bevolking werd gevraagd om voorwerpen of geschriften, die betrekking hadden op de Veenkoloniale Zeevaart, tijdelijk aan het Museum af te staan. Hierbij kwamen interessante dingen voor de dag. Onder meer het volledige archief van het Schoonerschip Candati, waardoor men de geschiedenis van dit schip kon volgen vanaf de bouw op een Veendammer werf tot de ondergang in een vliegende storm voor de kust van Brazilië. Deze expositie 'Pompen of Verzuipen' werd een geweldig succes en mocht zich in een zeer grote belangstelling verheugen.

Door de toen aanwezige hoeveelheid materiaal ontstond tenslotte het idee om met behulp hiervan een boek te schrijven.
En het is door dit boek, dat de geschiedenis van de Veenkoloniale Zeevaart behouden zal blijven voor het nageslacht.