Langs oude bomen en boerderijen in Salland

Er was een tijd zegt men, dat een eekhoorn al springend en klauterend door de bomen van de ene naar de andere uithoek van onze provincie kon komen zonder de grond aan te raken. Andere berichten spreken van een bijna boomloos Overijssel waarbij je letterlijk mijlenver kon zien. Van onwaarschijnlijke grote afstand kon je, naar men zei, de zeilen van de scheepjes op de Zuiderzee zien, terwijl Jacob van Lennep nog in 1823 vanaf de Ootmarsumse Kuiperberg duidelijk Bentheim en de lager gelegen torens van Neuenhaus en Nordhorn kon zien. We laten die verhalen maar voor wat ze zijn.

Wij mensen hebben wat met bomen. Dat is al heel lang zo: Voor onze Germaanse voorouders waren de wouden heiligdommen. Wie een boom iets aandeed werd zwaar gestraft. In sommige landen vroegen houthakkers een boom om vergeving voor ze hem omhakten. Onder bomen werd recht gesproken of, er werd, vooral na de reformatie, een mis gecelebreerd. In het volksgeloof speelden bomen een rol. Er waren kindertjesbomen, als variant op de ooievaar en de boerenkool. Er waren bomen met geneeskrachtige werking, zoals pas nog die boom in het Staphorster bos. Helaas heeft één of ander gestoord type een einde gemaakt aan die boom en aan de hoop van vele zieken en lijdenden. Er zijn herdenkingsbomen, bijvoorbeeld de Wilhelmina- en de Julianabomen en er zijn historische monumenten als de Kozakkenlinde van Diepenveen.

We zijn niet meer bijgelovig, zegt men, maar wie nog nooit geschrokken is van een boom of struik in de mist mag het zeggen.
Bij Hoitheme (omgeving van Gramsbergen) kunnen de knoestige bomen op de houtwallen in het "tweeduuster" in onze verbeelding dreigende gestalten zijn, net als de wakels op de Lemelerberg. Eigenlijk is het een vreemde zaak met die bomen: in het tropisch regenwoud sneuvelen ze dagelijks bij duizenden terwijl bij ons "boomchirurgen" en andere deskundigen alles doen om een boom te redden. Terecht, want niet alleen zorgen de bomen voor onze broodnodige zuurstof, ze stofferen ook ons mooie Sallandse landschap met z'n boerderijen. Hoeven als die van Beerze met hun onderschoeren en hun vlechtwerk, de T-huizen van de IJsselstreek, de lange hallehuizen van Staphorst en Rouveen, de met riet en pannen gedekte Sallandse boerderijen, de hoeven langs de Reest met hun Drentse trekjes en "De Roze" en de "Zoogenbrink" in de gemeente Olst.

Een perfekte harmonie, die voorname hoeven in hun groene vatting. Moge het nog lang zo blijven!