Straatgebonden - Straatnamen in de dorpen Elspeet, Hulshorst, Nunspeet en Vierhouten
Voor u ligt "Straatgebonden", opnieuw een uitgave van de Heemkundige Vereniging Nuwenspete, gevestigd te Nunspeet.
Straatnamen en hun wordingsgeschiedenis vormen een deel van de cultuurhistorie die sterk afhankelijk is van de geschiedenis van de streek of regio waarvan zij deel uit maken. De geschiedenis van de straatnaamgeving is dan ook niet meer (maar zeker niet minder) dan een greep uit de lokale geschiedenis. Straatnamen zijn dus meer dan alleen bordjes die aangeven waar je je bevindt. Elke straatnaam heeft zijn eigen geschiedenis en betekenis. Daar gaat dit boek over.
In de middeleeuwen waren straten vaak particulier eigendom. Ze werden niet door de overheid onderhouden en waren meestal niet volgens plan aangelegd. De oudste straatnamen zijn spontaan 'in de volksmond' ontstaan en waren meestal afgeleid van kerken, torens, molens, gasthuizen, kloosters, namen van huizen, personen of bedrijven die er zich gevestigd hadden of beroepen die er werden uitgeoefend. Steden werden in het algemeen verdeeld in wijken of kwartieren en huizen waren nog niet genummerd. Later is men ook de huizen gaan nummeren: eerst aan de ene kant héén en aan de andere kant terug, later even en oneven verdeeld over beide straatzijden. In de Gemeentewet van 29 juni 1851 werden gemeentebesturen verplicht wijkindelingen te maken en straatnamen vast te leggen. Hiermee kreeg de lokale overheid ook de bevoegdheid om nieuwe straatnamen vast te stellen.
En dat is tot vandaag de dag niet veranderd. In het begin, vanaf 1851, maakten gemeentebesturen slechts beperkt gebruik van dit recht. Men ging vaak niet verder dan het registreren van de bestaande namen. De naamgeving door particulieren of bouwcorporaties ging dus ook na 1851 gewoon door. Zelfs zo sterk dat begin van de jaren negentig van de vorige eeuw slechts in 77% van de Nederlandse gemeenten de straatnamen door de gemeenteraad werden vastgesteld.
In de gemeente Nunspeet is weinig geschreven over straatnaamgeving. Een van de auteurs die zich ermee heeft beziggehouden was H. van Heerde in zijn boek "Onder de Clockenslach van Nunspeet" (1954) waarin hij in hoofdstuk 10 verklaringen geeft voor een aantal 'Aardrijkskundige namen'. Het voorliggende boek "Straatgebonden", waaraan de samenstellers meer dan drie jaar nauwgezet hebben gewerkt, geeft voor het eerst een volledig beeld van de straatnaamgeving in de gemeente Nunspeet. De pennenstreken van Van Heerde op het gebied van de straatnaamgeving worden na meer dan een halve eeuw geactualiseerd en aangevuld. Aan de geschiedschrijving van de gemeente Nunspeet is weer een waardevol document toegevoegd dat de lezer veel genoegen zal verschaffen.