Klamboes Klewangs Klapperbomen - Indië gewonnen en verloren
De 350 jaar waarin Nederlanders geleefd, gewerkt en gevochten hebben in het eilandenrijk dat tegenwoordig Indonesië heet, hebben aan beide kanten sporen achtergelaten die wellicht nooit helemaal zullen verdwijnen. Ze vervagen, dat wel, maar iets ondefinieerbaars is blijven hangen, blijft trekken...
Veel is er over die koloniale tijd geschreven. De daden van Jan Pieterszoon Coen en van onze Atjeh-strijders zijn de doorsnee Nederlander dan ook wel bekend. Alleen.., over de drie eeuwen die tüssen Coen en Atjeh liggen weten we heel wat minder. Toch betreft het een periode waarin Nederland in zijn kolonie en driehonderdjarige oorlog voerde. Tegen rebellen, opstandelingen, wrede potentaten en oprechte vrijheidsstrijders. Het was een oorlog die pas eindigde toen in het begin van deze eeuw de Atjehers en Balinezen hun jarenlange verzet tegen de Nederlanders, de Belanda's, moesten opgeven.
In dit boek wil ik trachten iets meer over die 300 'vergeten jaren' in beeld te brengen; daarbij gebruik makend van wat schilders, tekenaars en fotografen - de laatsten voor wat de tijd na 1860 betreft - erover hebben vastgelegd. Het zijn getuigenissen van geweld, moordpartijen, onderdrukking en uitbuiting; maar ook van liefde voor het land en het volk, opoffering en gewetensvol bestuurswerk.
Zoals ieder ander die ooit over 'Indië, geschreven heeft, heb ik enige knopen moeten doorhakken waar het de spelling van Maleise en Javaanse namen betrof. Als regel heb ik de ouderwetse Nederlandse schrijfwijze aangehouden, omdat ik die het beste vond passen bij de sfeer van dit boek. Verder heb ik de naam 'Indonesië' (die het land officieel pas sinds zijn onafhankelijkheid draagt) algemeen gebruikt om het eilandenrijk van Zuid-Oost-Azië aan te duiden. Ik heb daarbij onder andere overwogen, dat eerbiedwaardige Nederlandse en buitenlandse auteurs al meer dan een eeuw geleden over 'Indonesië' en 'Indonesiërs' spraken als ze het niet over 'Nederlandsch Oost-Indië' of 'inlanders' wilden hebben.
Amsterdam - Bijlmermeer, januari 1977 Pierre Heijboer