De bloeiende woestijn - De wereld van het vroege monachisme
De opkomst van het monnikendom in zijn verschillende vormen is een karakteristiek facet van het christendom in de vierde eeuw. Toen de kerk, na het verkrijgen van haar vrijheid, onstuimig begon te groeien, nam het gevaar van verwereldlijking evenredig toe. De monniken, een idealistische Gideonsbende, trachtten hun levenswijze naar het bezielde geloof van de oudste christengemeenten te herijken. De monnik werd de nieuwe christelijke heros, de opvolger van de martelaar. Begonnen in Egypte en Syrië als een beweging van eenlingen, ontwikkelde het monarchisme een organisatievorm waarbij men zich in groepsverband onder leiding van een overste (Abbas) aan het streven naar volmaaktheid wijdde. Weldra drong dit nieuwe elan ook in het Westen door, waar vooral na de periode van de volksverhuizingen het aantal kloosters snel toenam. Hun betekenis voor de West-Europese cultuur is moeilijk te overschatten.