De Davidster - De geschiedenis van een symbool

Op 2 mei 1942 moesten in het door Nazi-Duitsland bezette Nederland alle joodse burgers een gele Jodenster dragen. Op 14 mei 1948 werd de blauwe Davidster het nationale symbool van de staat Israël. Dit boek over de geschiedenis van de Davidster wil aan deze discriminatie van vijftig jaar geleden herinneren. Het behandelt de negatieve ontwikkeling van de middeleeuwse ‘gele vlek’ tot de invoering van de gele Jodenster in Hitler-Duitsland en in het bezette Europa van 1933 tot 1945. Het biedt ook, voor het eerst in het Nederlands taalgebied, een onderzoek naar de positieve ontwikkeling van het hexagram, de zeshoekige ster tot joods symbool.

In de klassieke oudheid en de vroege middeleeuwen was het hexagram een in vele kulturen gebruikt ornamenteel en magisch teken. Sinds de veertiende eeuw werd de Davidster tot een geliefd joods embleem. In dezelfde tijd ontstond ook de legende, die zegt, dat koning David op zijn schild dit teken droeg. Zo werd de naam Magen David of Schild van David voor het hexagram bekend. Vanuit Praag verspreidde zich de Davidster over geheel Europa tot het in de negentiende eeuw een bij allen bekend joods symbool geworden was. In 1897 kozen de Zionisten het als symbool voor de terugkeer naar het beloofde land en werd het afgebeeld op de blauwwitte zionistische vlag.

In de dertiger jaren was de Davidster echter tevens een antisemitisch teken geworden. Met de ‘Jodenster’ in de middeleeuwse kleur geel werden de joden gestigmatiseerd, uit de samenleving verdrongen en uiteindelijk vermoord. Als schandteken, maar ook als ereteken werd het in de oorlog gedragen. Daardoor kreeg de Davidster een tweeledige betekenis en werd zo de stempel des doods en het heroïsch symbool van de nieuwe staat Israël, een teken van nationale trots en hoop op vrede.