Mannen die moesten

Een boekje over de ervaringen van mannen die gingen voor de arbeitszeinsatz in Duitsland, met een aantal pentekeningen.

Blauw is de lucht in Duitsland en als je de blik omhoog slaat, zie je wolken eender in vorm en stuwing als in je eigen dorp, éénzelfde zon beschijnt âlle. En zie, hier is God, dezelfde nog. Je behoeft je nooit alleen te voelen. Met nieuwsgierige ogen kijk je om je heen, als je uit het station komt en het bedrijvige leven om je heen ziet. De troepjes mensen op de tramhaltes doen je een vergelijking maken met het Muntplein te Amsterdam. Alles is hier veel wijdser, grootser, ruimer, maar anders: dat zou het kunnen zijn. Dit is ook het enige dat je ietwat eigen voorkomt, verder is alles je vreemd, de mensen, de huizen, de opschriften op de hotels en het station. Je voelt je een beetje onwennig, maar hebt toch een vaag vermoeden, dat, als je een beetje bent ingesteld op het leven hier, erin de grond der zaak toch weinig verschil zal zijn.

Een eigenaardig gevoel drukt je. Toen je in de trein door Duitsland denderde, was in je onderbewustzijn de gedachte, dat je toch niet zo heel ver van je eigen land verwijderd was, het was of de rails, die terugliepen tot over de eigen grenzen, een band vormden, die j aan Nederland verbond. Nu je van de rails bent, is alles meteen anders geworden. Je bent op de plaats van bestemming aangekomen, je rijdt niet meer langs kilometerlange rijen bloeiende blauwe seringen, nu moet je aanvaarden, dat je werkelijk in Duitsland bent ..........................