Vesting - Vier eeuwen vestingbouw in Nederland
Het is allemaal begonnen met NEEN te zeggen. NEEN tegen de plannenmakers in Naarden, die dachten dat na de opheffing van deze vesting als militair verdedigingswerk in 1926 de tijd gekomen was om de wallen te slechten en de grachten te dempen.
Men wilde aldus de weg vrijmaken voor de gewenste uitbreiding, zoals men dat enkele decennia tevoren reeds met zoveel andere steden, ja zelfs met het meesterwerk van onze grootste vestingbouwer Menno baron van Coehoorn (1641-1704), i.c. de vestingwerken van Bergen op Zoom, had gedaan.
Dat NEEN werd gezegd door een groep mannen van uiteenlopende herkomst, die zich in een comité hadden verenigd om een negatief antwoord te geven op de negatieve gedachten, welke anders tot vernietiging van een groot, historisch belangrijk, kunstwerk zouden hebben geleid. Daarmede werd derhalve een positieve daad verricht welke ook met een positief resultaat werd bekroond.
Het comité, onder voorzitterschap van de Oud-Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht Generaal C. J. Snijders, was zich terdege bewust van de omstandigheid, dat met het afzweren van de Naardense dreiging de strijd voor het behoud van oude, buiten militair gebruik gestelde vestingwerken nog lang niet was gewonnen en besloot tot de oprichting van een stichting met de naam MENNO VAN COEHOORN. De oprichting had plaats op 18 april 1932; reden om thans het Gouden Jubileum te vieren.
Het was goed gezien van die pioniers; tot op de huidige dag is het geregeld nodig gebleken op ongewenste of onaanvaardbare ontwikkelingen te wijzen en activiteiten te ontplooien om die ontwikkelingen te voorkomen. Terugziende op vijftig bewogen jaren mag ik gelukkig vaststellen, dat door de in onze Stichting samengebrachte deskundigheid en belangstelling alsmede door de betrokkenheid en inzet van velen, met succes is opgetreden tegen onkunde en onbegrip, zelfs tegen onwil, zodat herhaaldelijk vestingmonumenten konden worden gered van de ondergang.
Het is verheugend en het stemt mij dankbaar te ervaren hoevelen eendrachtig samenwerken om ons streven inhoud te geven; het is eveneens verheugend, dat in België (1964), Engeland (1976) en Duitsland (198 1) zusterinstellingen van de grond zijn gekomen waarmede zulke inspirerende contacten zijn opgebouwd en worden onderhouden. Onze suggestie voor het houden van een tentoonstelling over de Nederlandse vestingbouw, bleek goed te passen in het programma van het Rijksmuseum.
Ik mag op deze plaats wel stellen dat ik mij geen waardiger jubileum-evenement kan voorstellen. Wij zijn daar buitengewoon erkentelijk voor en maken bij de opening gaarne gebruik van de gelegenheid, om dit boek te presenteren.
De Stichting Menno van Coehoorn pretendeert met deze uitgave geenszins een handboek voor de vestingbouwkunde uitgegeven te hebben, maar hoopt met grepen uit de boeiende geschiedenis meer belangstelling te wekken en daarmede het behoud van de cultuurhistorische en natuurwetenschappelijke waarden te bevorderen.
W. F. K. Engelbrecht, VOORZITTER STICHTING MENNO VAN COEHOORN