Herders en huurlingen - Bisschoppen en priesters in de Republiek (1663-1705)

Een aanmerkelijk deel van de Nederlandse bevolking is na de opstand tegen Spanje katholiek gebleven. Hun geestelijke belangen werden behartigd door enkele honderden priesters. Als bisschoppen fungeerden vanaf 1663 Johannes van Neercassel en na diens dood Petrus Codde. Zij hielden de geestelijken het ideaal van de goede Herder voor: onbaatzuchtige inzet voor het geloof en de gelovigen, ook onder moeilijke omstandigheden. Sommige priesters voldeden echter niet aan deze norm. Een theologisch conflict, dat diep in het kerkelijke leven ingreep, bracht rond 1700 verdeeldheid onder de priesters teweeg. Deze crisis heeft de afzetting van bisschop Codde door Rome in de hand gewerkt.

Uiteindelijk kwam het zelfs tot een scheuring in de katholieke kerk in Nederland, die tot op de dag van vandaag voortduurt. De meerderheid onderwierp zich alsnog aan de paus, maar een deel van de gelovigen ging voortaan een eigen weg. Gian Ackermans beschrijft het leven en werken van de priesters die bij dit conflict betrokken zijn geweest. Daarbij staat de relatie tussen bisschop en priesters centraal. Een uitvoerige bijlage verschaft biografische informatie over de priesters en brengt talrijke familierelaties in kaart. Daarmee levert dit boek ook een bijdrage aan de genealogie van de Nederlandse katholieken in de zeventiende eeuw.

Gian Ackermans is docent kerkgeschiedenis aan de Katholieke Universiteit Nijmegen.