De techniek van de Nederlandse boekillustratie in de 19e eeuw
Graag wil ik u iets vertellen over de wijze waarop dit Kerstnummer Grafisch Nederland tot stand is gekomen. Aanleiding om een Kerstnummer te maken over de techniek van de Nederlandse boekillustratie in de negentiende eeuw was een desbetreffend verzoek van de Werkgroep Dr. N.G. van Huffel, die bij een tentoonstelling in de Koninklijke Bibliotheek Den Haag over het hiervoor genoemde onderwerp ook een uitgave wilde laten verschijnen. Vanzelfsprekend kon het verzoek van de tentoonstellingscommissie op de volle belangstelling rekenen van de redactieraad. Vanuit historisch en grafisch-technisch oogpunt valt nauwelijks een interessanter onderwerp te bedenken, terwijl het onderwerp bovendien naadloos aansluit op de doelstelling van het Kerstnummer om een proef af te geven van de kwaliteiten van de Nederlandse grafische industrie.
In het licht van het voorgaande zou men mogen veronderstellen dat de beslissing om het onderhavige Kerstnummer uit te geven een zeer eenvoudige is geweest. Dat echter was het niet, in het bijzonder vanwege diverse technische complicaties. Een belangrijk probleem dat moest worden opgelost, was de vraag of en zo ja, in hoeverre het mogelijk zou zijn om de verschillende voorbeelden van negentiende eeuwse technieken te reproduceren. Het feit dat deze vraag aan de orde kwam, geeft reeds aan dat de redactieraad niet verrast was toen moest worden vastgesteld dat het met de hedendaagse techniek niet of nauwelijks mogelijk zou zijn om alle in het Kerstnummer af te beelden boekillustraties in facsimile te vermenigvuldigen. Nog afgezien van het feit dat elke reproduktie het risico inhoudt van verlies aan detail en andere onvolkomenheden, is het volstrekt onmogelijk om een echte foto, een lichtdruk, een Woodburytypie of een litho te reproduceren zonder de specifieke kwaliteiten en het karakter van deze illustraties aan te tasten.
Een en ander bleek echter geen reden voor de redactieraad om van de uitgave af te zien. De redactieraad meende namelijk dat het ook een uitdaging zou kunnen zijn om de illustraties, met gebruikmaking van de hedendaagse techniek, zo goed mogelijk te reproduceren en voorts dat het volstrekt belachelijk zou zijn om te trachten de lichtdruk, litho etc. te imiteren. Dit laatste betekent overigens dat u in dit Kerstnummer over de techniek van de negentiende-eeuwse boekillustratie tevergeefs naar 'echte' voorbeelden zult zoeken. De voorbeelden die u vindt, zijn alle in offset.
Rest mij een compliment te maken aan de en vormgevers van het Kerstnummer 1995 en aan de vele meewerkende grafische bedrijven. Volgens mij zijn de samenstellers erin geslaagd ons een boeiend beeld te geven van een ze interessant onderdeel van de historie van de grafische techniek. Zeker in deze tijd, in welke de technische mogelijkheden onbeperkt lijken, is het interessant, soms aandoenlijk en soms intrigerend om te lezen en te zien met welke middelen grafici - nog niet eens zo lang geleden - moesten werken en welke resultaten daarmee werden behaald.
Dat het Kerstnummer in de onderhavige vorm kon verschijn is in de eerste plaats te danken aan de vele meewerkende bedrijven die dit keer een extra inspanning hebben moeten leveren om de wensen van de vormgevers, die soms aan het onmogelijke grensden, te vervullen. Het resultaat van al dit werk is naar mening zeer de moeite waard.
Ik wens u veel lees- en kijkplezier!
Ronald Widdershoven Voorzitter redactieraad