Ik ben journalist ex professo

P.A. Daum (1850-1898) is befaamd geworden om zijn Indische romans, waarvan 'Ups' en 'downs' in het Indische leven het hoogtepunt vormt. Daarnaast is hij een van de meest interessante en best schrijvende journalisten die Indië heeft gekend. In de twintig jaar dat hij in de koloniën werkte, gaf hij leiding aan achtereenvolgens De Locomotief, Het Indisch Vaderland (beide verschijnend in Semarang), en het Bataviaasch Nieuwsblad.

Uit zijn kranteartikelen komt hij naar voren als een markante persoonlijkheid. Deel uitmakend van een progressieve elite, schroomde hij nooit zich te verzetten tegen traditionalisme en vooroordeel en uit te komen voor zijn verlichtingsdenkbeelden, bij voorbeeld in zijn aandringen op meer en beter onderwijs, in zijn pleidooien voor de emancipatie van de vrouw en in zijn frontale stellingname tegen het christelijk geloof en zijn belijders.

Een heel bijzondere - in Nederland volstrekt onopgemerkt gebleven - rol heeft Daum gespeeld als literair criticus. Met zijn vanuit een realistische kunstopvatting geschreven kritieken (over onder meer Emile Zola, de Tachtigers en de Indische roman) hoort hij tot de origineelste èn geestigste literatuurbeschouwers van zijn tijd. Behalve als romancier was Daum ook als dagbladschrijver zeer geliefd in Indië - niet het minst door zijn humor en het speels esprit dat hij meegaf aan zijn artikelen. Het is onder andere door zijn opmerkelijke stilistische kwaliteiten dat Daum, ook als journalist, zo leesbaar en boeiend is gebleven.