Journalistieke Herinneringen
Wat beweegt een jong mens journalist te worden? Ik weet het niet. Toen mij deze vraag werd gesteld door een Australische collega bij mijn eerste bezoek aan dat werelddeel, heb ik geantwoord: mijn onverzadigbare nieuwsgierigheid. In mijn jonge jaren - ik ben in 1893 in Schiedam geboren en begon mijn loopbaan als volontair in 1910 bij een Rotterdamse krant - speelden in ieder geval materiële overwegingen zeker geen rol; de journalistiek bood toen lange werktijden, een ongeregeld bestaan, lage salarissen, geen sociale voorzieningen, gen uitzicht op pensioen. In dit alles is in de loop der jaren veel veranderd, maar nog altijd kan men stellen, dat er nog nooit iemand dit vak gekozen heeft in de verwachting van een goed geregeld bestaan en de kans rijk te worden. Misschien ligt er een verklaring in het woord van een collega, die eens gezegd heeft ''De journalistiek vermoordt je, maar ze vermoordt je goddelijk''. Een vak voor avonturiers.
Na mijn eindexamen van de HBS in Schiedam scheen mijn toekomstige loopbaan vast te staan: mij was een beurs toegezegd voor de studie in de theologie. Het liep anders. Olieslagers kwam in 1910 met zijn vliegmachien naar Rotterdam en ik was na vele uren geduldig wachten getuige van de vlucht van wel 20 minuten: helemaal naar Gouda en terug. Mijn behoefte te schrijven over deze wereldschokkende prestatie was groter, dan mijn roeping voor het ambt van zielenherder. Ik moest en zou 'aan de krant'. Na bijna 70 jaar 'in dat vak' heb ik nog altijd geen spijt van mijn keuze, al leverde de een grote teleurstelling op voor mijn ouders, die mij liever in toga hadden gezien. Journalisten waren in hun ogen zoiets als circus- of variété-artiesten; ongeregeld volk met een dubieuze levensstijl.
Ruim tien jaar later, toen ik, uitgekeken op Nederland, en een naar Nederlandse begrippen fantastisch salaris naar Indië Vertrok, zei mijn goede vader tot mijn broer: 'Ik had nooit gedacht, dat er van je broer nog iets terecht zou komen, maar nu moet ik wel geloven, dat hij niet zo'n nietsnut is, als ik dacht.' Van die zijde had ik dus bepaald geen aanmoediging ontvangen om dit veeleisende, onregelmatige, verrukkelijk beroep te kiezen. Hoe kwam ik, zoon van een eerzame en hogelijk gerespecteerde winkelier er dan toe de gebaande paden te verlaten? Ik weet het niet. Maar wel weet ik, dat tot de huidige dag ik niet kan leven zonder te schrijven over de zaken, die mijn 'onverzadigbare nieuwsgierigheid' prikkelen. Ik vind die schrijverij niet belangrijk of interessant genoeg om ze te vereeuwigen, zoals de directie van Moesson nu voornemens is te doen, en ik heb mij dus met enige moeite neergelegd bij haar besluit, een aantal gepubliceerde artikelen uit het tijdschrift Tong Tong en Moesson te bundelen. De lezer zal opmerken, dat ik mij zo nu en dan herhaal. Gezien het feit dat deze bijdragen over een tijdvak van ongeveer 20 jaar zijn verspreid zal hij mij dat vergeven, hoop ik.
J. H. Ritman