Hoort gij de donder niet? - Begin van het einde onzer gezagvoering in Indië, een persoonlijke terugblik
Onder het geringe aantal oud-bestuursambtenaren van Nederlandsch-Indië dat zijn memoires op schrift heeft gesteld, neemt de schrijver van dit boek ongetwijfeld een bijzondere plaats in. Als adept van de grote Islam-kenner, de Leidse hoogleraar Prof. Dr. C. Snouck Hurgronje, en als diplomatiek waarnemer (in de dubbele zin van dat woord) in het Midden-Oosten, heeft hij vooral naam gemaakt door een aantal voortreffelijke studies over Arabië en de Islam. De aldus verkregen inzichten en ervaringen zijn van grote invloed geweest op de wijze waarop hij, tot vlak voor de souvereiniteitsoverdracht, het gouvernement te Batavia heeft gediend.
Reeds als Leids student in de Indologie was hij, evenals zijn vriend en studiegenoot, de latere zendingstheoloog Prof. Dr. H. Kraemer, zich bewust van de veranderingen die het koloniale systeem te wachten stonden. Over de eindfase daarvan verscheen in de zestiger jaren zijn boek IK STOND ER BIJ - Het einde van ons koloniale Rijk. In dit nieuwe boek, een uitgebreide versie van het eerste, gaat hij uitvoeriger in op de oorzaken die tot dat einde hebben geleid. De schrijver zegt daarover o.m.: ..Men is gaan inzien dat die Nederlanders gelijk hadden die de donder van het naderend onweer hoorden en die begrepen dat dit een wereldhistorische waarschuwing was, die opriep de onafhankelijkheid van Nederlandsch-Indië voor te bereiden."
Dat dit laatste niet is gelukt doet niets af aan het historisch belang van de voorafgaande ontwikkeling, die in dit boek op bijzonder boeiende wijze wordt beschreven door een ooggetuige, meer nog, een betrokkene, in de pregnante betekenis van dat woord. In zijn woord vooraf zegt wijlen Prof. Dr. H. Kraemer: ,,Door de vele levendige verhalen loopt als rode draad de zich steeds herhalende ontdekking van de steeds krachtiger groei van het nationalisme als uitdrukking van een nieuw gevoel van eigenwaarde en van de wil tot zelfbepaling.
De schrijver op zijn vele posten in Indonesië en Arabië heeft voor het ruiken en aanvoelen daarvan een zesde zintuig, waardoor het hem mogelijk werd door zijn levensverhaal duidelijk te maken dat het einde van het koloniale tijdperk zich voor de scherp ziende reeds vijftig jaar geleden aankondigde en zich door alle verwarring van mensen heen doorzette. Het verdienstelijke van zijn boek is dat het in een sfeer ligt, die boven alle pro- en anti-kolonialisme uitgaat. Zijn bijna legendarische kennis van de islamitische wereld en het interessante verslag van de jaren die Van der Meulen in Djeddah (Saudi-Arabië) heeft doorgebracht, geven bovendien een extra dimensie aan de historische ,,onderbouw" van dit boek, dat zich overigens laat lezen als een roman.