De Pausen - De geschiedenis der Pausen van Petrus tot Paulus VI

De wereldgeschiedenis zou anders zijn geschreven, als het pausdom er niet was geweest. Bijna tweeduizend jaar reeds maakt het in ononderbroken continuïteit deel uit van de geschiedenis van de christenheid en van de wereld, en als het waar is dat ideeën de wereld beheersen, dan is reeds a priori de invloed van het pausdom moeilijk te onderschatten. Het belichaamt immers de idee van een universeel geestelijk en godsdienstig leiderschap dat zich beroept op een goddelijke garantie. Werd en wordt deze pretentie door tallozen genegeerd en door talloze anderen fervent bestreden, dat neemt niet weg dat tot op de huidige dag miljoenen haar hebben aangehangen en er een van hun voornaamste levenszekerheden in hebben gezien.

Van de feitelijke ontwikkeling van dit merkwaardige instituut, van zijn ups en downs, van zijn glans- en vervalperioden, wil dit boek (1964) getuigenis afleggen. De geschiedenis der pausen omvat zowel de geestelijke zijde van het pausdom als de maatschappelijke en politieke gebeurtenissen die daar onmiddellijk mee samenhangen. Daarnaast behoren ertoe de persoonlijke lotgevallen der pausen, hun wetenschappelijke en culturele werkzaamheid, en niet in het minst de politieke rol die zij eeuwenlang als vorsten van kerkelijke staten én als opperste geestelijke leiders van een indertijd nog ongebroken Westerse christenheid hebben gespeeld.

De uitgever meent er goed aan te doen dit boek thans te publiceren. In onze tijd, waarin toenadering tussen de christelijke kerken meer en meer als een gebiedende eis wordt gevoeld, heerst in vele kringen nog de opvatting dat het pausdom, met name zoals het zich sedert de Reformatie heeft ontwikkeld, in plaats van een bron van eenheid, integendeel een der ernstigste obstakels is op de weg naar de hereniging der christenen. Toch is het, in de jongste tijd, juist een paus geweest - Joannes XXIII - die de hoop op een uiteindelijke zege der christelijke eenheidsgedachte sterker dan ooit heeft doen opvlammen.

Een eerlijke, onbevooroordeelde belangstelling voor het pausdom en zijn historie is op het ogenblik allerwegen te constateren. Dit boek is een verzameling van bijdragen van een aantal vooraanstaande geleerden, veelal kerkhistorici, die allen gespecialiseerd zijn in een bepaald tijdvak of onderwerp. In een gelijkwaardige verhouding van tekst en illustraties ontvouwen zij voor hun lezers de geschiedenis van bijna twintig eeuwen pausdom. De namen der auteurs waarborgen een uiterst objectieve weergave der gebeurtenissen en een grote documentaire waarde van dit standaardwerk. Een wezenlijke bijdrage daartoe leveren de talrijke prachtige kleurenillustraties, die getuigen van hetgeen wij te danken hebben aan die pausen die in het bevorderen van kunst en cultuur een belangrijke levenstaak hebben gezien.