Zuilen - Toen Zuilen nog Zuilen was deel I, II, III en IV (als nieuw)

DEEL I

Zwemmen kon je natuurlijk niet op straat maar deed je in het (Utrechtse) Noorderbad. Of, voor zover dat onder de inwoners van Zuilen van toen bekend was, in het 'zwembad' dat lag ingesloten tussen de huizen van de Van Hoornekade en de Kenaustraat. Dit zwembad, dat eigenlijk een veredeld pierebad was, had een prachtige waterspuwer. Het geheel werd door het vele vandalisme weggehaald en de ruimte bij de tuinen van de aangrenzende woningen getrokken. Maar 'Het kanaal' was een goedkopere en spannender uitdaging. Een enkele waaghals (in elke straat woonde er wel één) presteerde het om van de spoorbrug over het Merwedekanaal te springen of te duiken. Om het griezeleffect te verhogen wachtte je op een passerende trein en zette je onder donderend geraas af. Tot grote schrik van de binnenschippers was het ook een sport om, vanaf de kant duikend, naar een passerend schip te zwemmen en... er op te klimmen! De angst van de schipper werd gedeeld door degenen die op de kant achterbleven om de verrichtingen van de waaghals te volgen. Die presteerden het een enkele keer om onder het schip door te zwemmen naar de overkant van het kanaal. Nou weet ik wel dat het kanaal ter plekke inmiddels verbreed is, maar de vorige breedte, onder water zwemmend, oversteken was een door de Zuilense jeugd gerespecteerd staaltje van moed.

DEEL II

Wandelen door Zuilen en een tijdspad volgen kan heel goed als je bereid bent concessies te doen. Toen ik met het schrijven van dit boek begon, was de Amsterdamsestraatweg het eerste hoofdstuk. Na enige tijd kwam ik tot de slotsom dat de Daalseweg het eerst bewandeld moest worden. Toen de tekst voor het boek bijna gereed was, vond ik het toch beter om eerst door het oude dorp Zuilen te lopen. Daarom ging de heleboel weer op de schop en starten we bij de kruising Daalseweg en de Zuilenselaan. Midden op deze kruising staat een grote boom, de 'Luizenberg', waarbij volgens de verhalen vaak bedelaars zaten. Hier gaan we richting de Vecht. Bent u er klaar voor? Daar gaan we. Het is 1937, prachtig wandelweer en we hebben alle tijd. Aan onze rechterhand ligt Groenhoven. Nu is dat alleen nog maar een bos, maar hier heeft tot rond 1900 een prachtig buitenhuis gestaan: Groenhoven. Volgens de overlevering heeft men een heel nieuw huis gebouwd van het hout van de luiken voor de ramen. Velen van de Zuilense jeugd hebben bijzondere herinneringen aan het bos Groenhoven. Dit is ook het bos waar vele Koninginnedagfeesten plaatsvinden. De dorpsjeugd van Zuilen brengt eerst een aubade aan de baron en baronesse op Slot Zuylen en 's middags worden de feestelijkheden in dit bos voortgezet.

DEEL III

Alle inwoners van Zuilen, met zijn vele arbeiders en 'kriegswichtige' bedrijven, maken de oorlog op vrijwel iedere hoek van de straat mee. Het dagelijkse leven ging zo goed en zo kwaad als dat kon gewoon door. Ook in de oorlog regen de dagen gevuld met de zaken van iedere dag (eten, drinken, werken en slapen) zich aaneen. Alle dingen die bij het normale leven horen, geboorten, huwelijken, jubilea enzovoort, vonden 'gewoon' plaats. Gewoon tussen aanhalingstekens, want de druk van de ellende was voelbaar en werd naarmate de oorlog langer duurde steeds nadrukkelijker, want de confrontatie was alom aanwezig. Omdat ik voor dit boek over de Tweede Wereldoorlog niet uit eigen ervaringen kan putten, heb ik aan de lezers van het tweede deel een oproep gedaan herinneringen die zich in Zuilen afspeelden te komen vertellen of op te schrijven. Dat is een succes geworden. Zelfs zo'n groot succes, dat ik aparte hoofdstukken moest maken van de verhalen over de tekorten aan voedsel en de hongertochten en brandstoftekorten. Net als voor de verhalen over hoe de mensen zich voor de bezetter verborgen en op welke wijze er jacht op hen werd gemaakt.

DEEL IV

Eindelijk kan ik voldoen aan de veel gestelde vraag naar een fotoboek. De geschiedenis van Zuilen blijkt er rijk genoeg voor. Uit een collectie van ongeveer zesduizend foto's heb ik de in mijn ogen aardigste, opmerkelijkste of mooiste gekozen. Voor het samenstellen van dit boek leek het een voordeel dat ik geen verhalen en hoofdstukken, als ondersteuning van een afbeelding, hoefde te schrijven: in dit boek kan ik 'losse' foto's presenteren. Toch moest er enige logica zijn. Daarom heb ik een volgorde aangehouden, zoals ik dat ook in deel II van de serie Zuilen, toen Zuilen nog Zuilen was heb gedaan. Eerst dus afbeeldingen uit Oud-Zuilen, dan foto's van de Daalseweg, Amsterdamsestraatweg enzovoort. Deze volgorde was toch niet optimaal: er zijn immers ook verenigingen die niet in een straat of wijk geplaatst kunnen worden. Daarom is de volgorde toch enigszins aangepast: we kijken eerst in de Zuilense straten en pleinen. Dan nemen we op ons gemak de kerken onder de loep, daarna kijken we naar de foto's van scholen, sportverenigingen, de Tweede Wereldoorlog en de gezondheidszorg. In de laatste hoofdstukken vindt u foto's van Werkspoor, Demka, borstelfabriek, steenfabrieken, detailhandel, bedrijfsleven, Julianapark, verenigingen en de onvermijdelijke groep 'diversen'. In tegenstelling tot de vorige keren wens ik u bij dit boek veel kijkplezier!