De gang naar Canossa - De westerse revolutie rond het jaar 1000

In de tiende en elfde eeuw voerden de geestelijke en de wereldlijke macht een felle strijd om de hegemonie over het westen, een strijd waarbij ook de Vikingen uit het noorden, de Byzantijnen uit het oosten en de Mohammedanen uit het zuiden betrokken raakten. Toen die twee eeuwen voorbij waren was de weg vrij voor de renaissance van de twaalfde eeuw en voor de geboorte van het moderne Europa. De scheiding van Kerk en Staat was definitief een feit. Maar het had ook heel anders kunnen lopen.
Tom Holland beschrijft dit gevecht, waarvan de uitkomst lange tijd onzeker blijft, op zijn bekende meeslepende manier. Hoofdrolspelers zijn paus Gregorius vii en de Duitse keizer Hendrik iv. Belangrijke bijrollen zijn weggelegd voor de wrede Denen Gaffelbaard en Knoet, de Normandiër Willem de Veroveraar, de verfijnde en wijze Byzantijnse keizerin Theophanu, en de Egyptische kalief Al-Hakim, volgens sommigen de antichrist, volgens anderen de incarnatie van God. En in deze onheilszwangere wereld zijn het Laatste Oordeel en het einde der tijden nooit ver weg ...

De gang naar Canossa is een grootse prestatie van Tom Holland. Hij toont overtuigend aan dat de bizarre christelijke gedachten over het einde der tijden in het jaar 1000 de motor waren achter de culturele ontwikkeling van Europa. Tom Holland vertelt dit alles op ongemeen meeslepende wijze, vaak met humor en met oog voor zowel de grote lijnen als details, zoals de vele visioenen en dromen die destijds als goddelijke voortekenen werden beschouwd. Een fantastisch boek, adembenemende lectuur over een revolutie die uit ons gemeenschappelijk geheugen is verdwenen, over een vanzelfsprekendheid die wij ons weer bewust moeten worden om een terugval in de situatie van voor die revolutie te voorkomen.