Eindstation Pakan Baroe 1944-1945
Veel mensen zullen wel eens over de Burma spoorlijn hebben gehoord. De Pakan-Baroe spoorlijn zal velen echter weinig zeggen. Toch waren er veel Nederlanders bij de aanleg van deze spoorlijn betrokken, ook kwamen er velen om. Het gaat hier om zo'n kleine 2.500 mannen.
Dit boek vertelt het verhaal van de Nederlandse mannen die bij de aanleg van deze spoorlijn betrokken zijn geweest. Het vertelt het verhaal van menselijk leed op een zeer indringende wijze. Naast de vele tropische ziekten hadden de mannen ook te lijden van de Japanse bewakers, maar vaak erger nog, de Koreaanse bewakers die door de Japanners werden ingezet. Deze bewakers werden door de Japanners feitelijk nog als lager dan de gevangenen gezien, en dus vierden de Koreanen hun agressie nog al eens bot op de weerloze gevangenen.
Tussen de regels door, en hier en daar direct, vertelt het boek ook over de vergeten Javaanse arbeiders, 'romusha's, die door de Japanners ernstig werden verwaarloost en vaak zonder eten en water werden achtergelaten om te sterven. Waar de Europese gevangenen nog iets van zorg voor elkaar wisten te krijgen, was voor de romusha's die kans niet aanwezig. Van de bij de spoorlijn ingezette romusha's is zo'n 85% gestorven, dit zijn ongeveer 25.000 mensen...
En waarom?
Toen de spoorlijn in 1945 eindelijk klaar was, was de oorlog afgelopen en heeft de lijn geen dienst gedaan. Ook na de oorlog niet. De enige keer dat het gebruikt werd, was het om gevangen van het ene naar het andere kamp langs de spoorlijn te verplaatsen. Door continue de gevangenen tot spoed te manen, schreeuwend danwel met geweld, en eigenlijk door ieder technisch advies in de wind te slaan, was de spoorlijn ook nog eens gevaarlijk.
Ook laat het boek zien dat toen de oorlog eenmaal afgelopen was, de Engelse gevangenen vrij rap werden gerepatrieerd naar betere oorden. Vele gevangenen waren immers ernstig ziek en verzwakt. Voor de Nederlanders duurde dit nog enige tijd, o.a. door de problemen die in Indonesië de kop op staken. Ben je bevrijd, lijkt het ineens of je alsnog gewoon wordt vergeten.
Een ieder die meer wil weten over de Nederlanders in het Verre Oosten tijdens de Tweede Wereldoorlog, kan ik dit boek aanbevelen. Het laat ook zien hoe sommige mensen onder erbarmelijke omstandigheden boven zichzelf uitstijgen, waar anderen met name met het eigen behoud bezig zijn.