Arnhem voorjaar 1945 - 2 delen
Arnhem, een stad waarover vele boeken gepubliceerd zijn, en waarover waarschijnlijk ook nog vele geschreven zullen worden.
Wellicht zult u zich afvragen waarom dan deze uitgave. Om de vele Arnhemmers van toen, veertig jaar geleden, die beelden in de herinnering op te roepen die zij zich nog kunnen herinneren van hun terugkeer van de evacuatie in het voorjaar van 1945. Een lege stad, puin waar je keek, de enorme rommel in en op de straten.
De stad was acht maanden verlaten geweest, op een enkele Arnhemmer na die alles getrotseerd had en in zijn stad gebleven was.
Weer en wind hadden huisgehouden. Niet minder het granaatvuur waarop de geallieerden de nog aanwezige Duitsers in onze stad regelmatig trakteerden. Niet te vergeten de artillerie barrage die voor de definitieve bevrijding van de stad in april 1945 op Arnhem heeft gelegen.
Wij wilden u die beelden van die thuiskomst nog eens laten zien als herinnering, en voor hen die het allemaal niet meegemaakt hebben. Zo kan een stad er uit zien als oorlogsgeweld er over heen is geraasd. De Arnhemse fotograaf Nico Kramer, toen 64 jaar oud, kreeg toestemming van de autoriteiten om Arnhem binnen te gaan. De stad was nog verboden gebied voor de geëvacueerden, een permit was vereist! Hij heeft tijdens zijn omzwervingen door de stad en buitenwijken veel op de gevoelige plaat vastgelegd.
Door een toeval zijn deze foto's een paar jaar geleden tevoorschijn gekomen. Achthonderd heeft Kramer er gemaakt. Foto's van een verwoeste stad, die haar tol dubbel heeft betaald, eerst in de septemberdagen toen de bevrijding gloorde en het helaas geen bevrijding werd en dan al die maanden daarna. Veel is er ook in brand gestoken, moedwillig. Wie controleerde het? Niemand toch!
Juist daarom mogen wij deze Arnhemse fotograaf dankbaar zijn dat het is vastgelegd voor het nageslacht.
Wij hebben een keuze moeten maken uit al het materiaal dat voor ons lag; het was geen gemakkelijke. Wij hopen dat het een goede is geweest. De beelden en de daarbij behorende tekst moet voor zich spreken. Het is geen leesboek geworden doch een kijkboek over Arnhem, nu veertig jaar geleden.