Korte beschryvinge van de ongeluckige weer-om-reys van het schip AERNHEM
Een retourvloot van 7 schepen, "altemael Schepen als Kercken, yder om t schoonst, en van de grootste weick oyt Nederlanders op de wateren vaerden", vertrok vanuit Batavia naar Nederland op 23 december 1661. Zwaar beladen met waardevolle goederen voeren ze achter elkaar de Indische Oceaan op... Er kwam een sterke wind opzetten, die uiteindelijk tot orkaankracht aanzwol. Vier van de zeven schepen zonken. Een enorme ramp. Van drie ervan werd nooit meer Iets vernomen. Over het vierde schip, de 'Aernhem', weten we juist heel veel. Er waren ongeveer honderd overlevenden, en vier van hen schreven een verslag van de schipbreuk en hun avonturen daarna. Het verhaal van Andries Stokram kozen wij voor onze editie. Hij schrijft over de schipbreuk, zijn maandenlange verblijf op een paradijselijk eiland en een ontnuchterende reis naar huis. Ook de verhalen van de drie andere schrijvers komen In deze tekstuitgave aan de orde.
We hebben de tekst van Stokram letterlijk overgenomen, dus In de zeventiende-eeuwse spelling, en van commentaar voorzien. Naast een pagina tekst is telkens een pagina met verduidelijkende informatie en illustraties opgenomen. Moeilijke woorden worden verklaard. Omdat de tekst niet moeilijk te begrijpen Is, en op zichzelf spannend genoeg Is om de lezer te boeien, is het niet noodzakelijk het commentaar te lezen. Wél geven bepaalde wetenswaardigheden een extra dimensie aan het geheel.
In de bijlagen Is een 'chronologie opgenomen waarin alle belangrijke gebeurtenissen worden weergegeven. Op de kaarten die zijn toegevoegd staan de reizen van de vier schrijvers ingetekend. Verder is er in de bijlagen een lijst van opvarenden van het schip te vinden. In de inleiding geven we de informatie die nodig Is om het verhaal van de schipbreuk van de 'Aernhem' goed te kunnen begrijpen. In het gedeelte na Stokrams tekst gaan we dieper in op de oorzaken en gevolgen van de schipbreuk, op de boeken die erover verschenen zijn, en beschrijven we hoe het Stokram na thuiskomst verging.
Wij willen Bert Paasman, Diederlck Wildeman en Andrea Kieskamp ha-telijk bedanken voor hun hulp bij het totstandkomen van deze editie. Een eerdere versie van deze teksteditie werd gemaakt in het kader van een werkgroep Oost-Indische Letteren onder leiding van Bert Paasman, door Beate Schmidt, Ludian Schaling en Vibeke Roeper.
Ludian Schaling Vibeke Roeper, Amsterdam, juni 1991